Peter Ward Kres ewolucji

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Grzbietokrywają mu duże płyty kostne, a z boków szerokiego tułowia i ogona sterczą poziomo ostrekolce.Uznaję, że to etozaur jest ścigany, ale kiedy przebiega polankę i znika w zaroślach poprzeciwnej stronie, pojawia sięnastępne stworzenie, a tuż za nim jego prześladowca.Ofiara, podobnej wielkości co etozaur,lecz o lżejszej budowie, biegnie na czterech nogach; drapieżnik ściga ją na dwóch.Kiedy wy-dostają się na otwartą przestrzeń, mogę im się wreszcie dobrze przyjrzeć.Pierwszymzwierzęciem jest cynodont, czyli psiozęb-ny" gad ssakoksztaltny, zawdzięczający swą nazwęwystającym kłom i jakby wilczej głowie.Chociaż wygląda jak mityczny Cerber, przerażającystwór jest w istocie dość łagodnym rośli-nożercą.Za to jego prześladowca na pewno nie należydo istot łagodnych.Spodziewałem się ujrzeć staurikozaura, półtorametrowej wysokościdinozaura drapieżnego, przypominającego pomniejszoną wersję allozaura lub tyranozaura,jednak mym oczom ukazuje się coś o wiele większego - karnozaur, wyraznie górujący wzrostemnad swą ofiarą.W gęstym podszyciu uciekający roślinożerca miał pewną przewagę, ale naotwartej przestrzeni drapieżca w kilku susach zmniejszył dystans i oto rzuca się na grzbietcynodonta.Powala go swym ciężarem; zcze-pione gady wpadają rozpędem w kępę paproci podrugiej stronie polanki i rozgniatają ją w szamotaninie.Karnozaur jest górą i przygniatającwyrywającą się zdobycz ciałem, wielką paszczą uzbrojoną w sztyletowate zęby niemalcałkowicie odgryza głowę cynodontowi.Siedzę na swej kłodzie w ciszy; przerywa ją tylko chrupanie zjadanych kości martwej ofiary.Teraz mogę dobrze obejrzeć drapieżnego dinozaura.Na szczycie jego głowy sterczą dwa ja-skrawo ubarwione grzebienie; przypominam sobie, że widziałem szkielet tego zwierzęcia w holugmachu Wydziału Geologii Uniwerytetu Kalifornijskiego w Berkeley.To dilofozaur, dinozaur wzasadzie jurajski (a jednak jest tu!) i jeden z bohaterów książki Park Jurajski MichaelaCrichtona.Jednak książkowy dilofozaur miał pluć trującą śliną i pohukiwać jak sowa.* Tym-czasem nie plujący i nie pohukujący dilofozaur z upodobaniem ucztował, a ja zastanawiałemsię, skąd Crichton wytrzasnąłtakie dziwaczne pomysły.Gotując się do odejścia, spostrzegam jeszcze jednego przedstawicielafauny póznotriasowej - drobne szczurowate zwierzątko, również spoglądające z przerażeniem najatkę rozgrywającą się na naszych oczach.To ssak, pierwszy prawdziwy ssak, który dopiero cowyewoluował u schyłku triasu.Pożerany właśnie cynodont to jego kuzyn, mający bliskichwspólnych przodków z tym drobnym obserwatorem, ukrytym na zwalonym pniu.Ostatniegady ssakokształtne żyły pod koniec triasu i na początku jury; świadkami ich zejścia ze scenybyli ich potomkowie, właściwe ssaki.Przez kolejne 140 milionów lat ssaki będą się ukrywać idrżeć przed prawdziwymi panami ziemi - dinozaurami.Trias jest dla mnie okresem, kiedy istniały jedne z najciekawszych zbiorowisk roślinnych izwierzęcych wszechczasów.W tym czasie kończyła się pierwsza a zaczynała druga wielkafauna i flora Ziemi: dawna flora paleozoicznych podmokłych puszcz węglowych zostałazastąpiona przez rośliny szpilkowe, sagowce i paprocie.W morzach nowe grupy mięczaków ikorali wyparły dawne stworzenia morskie, do słonowodnego środowiska swych dalekichprzodków wróciły rozmaite gady.Były wśród nich żarłoczne rybożerne ichtiozaury, a takżemięczako-żerne plakodonty, pokrojem i zachowaniem przypominające wielkie foki.Na lądachfaunę tworzyła mieszanina paleozoicznych niedobitków, takich jak gady ssakokształtne,wczesne gady i płazy, do których dołączyły jednak nowe grupy: kroko-dylopodobne fitozaury,tekodonty i same dinozaury.A przede wszystkim trias był czasem ewolucji niepozornej zrazugrupki - właściwych ssaków.Pod koniec tego okresu zarysowały się już w tej zbieraniniewyrazne tendencje: liczebność gadów ssa-kokształtnych zdecydowanie maleje, a pojawiającesię ssaki -zamiast stanąć do walki z nowymi dinozaurami o panowanie na lądach - kryją się wcieniu jako drobni owadożercy i formy nadrzewne.Odwołując się do konkurencji i doborunaturalnego, ewolucja jakby wytrząsała z rękawa tę dziwaczną zbieraninę zwierząt i możemytylko zgadywać, czym by się to wszystko skończyło.Nigdy się jednak tego nie dowiemy,gdyż przedROZDZIAA 5prawie 200 milionami lat przez lądy i morza przetoczyła się kolejna katastrofa.Trias kończył się falą wielkiego wymierania.Wciśnięte między Pierwszy ł Drugi Epizod (iznacznie od nich łagodniejsze), zakończyło dzieje ewolucji wielu roślin i zwierząt.Zniknęławiększość gadów ssakokształtnych, fitozaury, wielkie płazy i niektóre gady morskie.Niewiele brakowało, by w morzach uległa przerwaniu długa geologiczna historia amonitów,gdyż z tej powszechnej zagłady ocalało tylko kilka ich gatunków.Przedstawiciele nauk o Ziemi łamią sobie głowy nad przyczynami tego wielkiegowymierania; badania nad nim dopiero się rozpoczynają.Geolog Paul Olsen z ObserwatoriumGeologicznego Lamont-Doherty sugeruje, że ów epizod wymierania mógł trwać niespełna 100tysięcy lat, a może znacznie krócej.Olsen zwraca też uwagę na to, że wiek wielkiego kraterumeteorytowego o średnicy stu kilkunastu kilometrów - krateru Ma-nicouagan w Quebeku -pokrywa się z czasem tego wymierania.Wyprowadza z tego następujący wniosek: falawymierań, która przetoczyła się przez Ziemię przed niemal 200 milionami lat, zostałaspowodowana śmiercionośnymi skutkami zderzenia z Ziemią planetoidy o średnicy 7-8 km.W1991 roku naukowcy wpadli na trop dowodów, potwierdzających tę hipotezę: we Włoszechodkryto ślady spadku planetoidy.Wielu innych naukowców zajmuje bardziej konserwatywnestanowisko i przypuszcza, że pod koniec triasu wymieranie zostało spowodowane przezzmiany klimatu lub gwałtowne wahania poziomu morza.Bez względu jednak na przyczynę,skutek jest oczywisty: dinozaury wyszły z tego kryzysu jako dominujące zwierzęta lądowe ipodczas kolejnych okresów - jurajskiego i kredowego - panowały na Ziemi niepodzielnie.Trias utorował drogę Erze Dinozaurów.ERA DINOZAUR�Wra Dinozaurów przypada głównie na okresy jurajski i kredowy.Kiedy z końcem triasu,Emniej więcej 200 milionów lat temu, wymarły ostatnie fitozaury, etozaury i większość gadówssakokształtnych, dinozaury nie napotkały żadnych konkurentów i zdominowały ekosystemylądowe.Przez następne 120 milionów lat władały niepodzielnie - niekwestionowanimonarchowie lądów.Przeżyły w tym czasie bujny rozkwit, wydając z siebie bogactworozmiarów i kształtów.I oto przed 65 milionami lat zniknęły na zawsze z powierzchni Ziemi,stając się najbardziej chyba znanymi wymarłymi zwierzętami; ich nazwa stanowi dziś synonimczegoś dawnego, zapomnianego, przestarzałego.Odejście dinozaurów długo nie budziło ni-czyjego żalu ani nie prowokowało do naukowych komentarzy, gdyż nikt nie miał wątpliwości, żenajzwyczajniej w świecie nie potrafiły sprostać zaciętej konkurencji.Jednak w minionymdwudziestoleciu dokonał się rewolucyjny przełom w pojmowaniu biologii dinozaurów; obecniepostrzegamy je jako istoty o wiele wspanialsze i lepiej przystosowane, niżby to wynikało zwcześniejszych poglądów naukowych.To jednak zrodziło nowy problem: skoro były takiewspaniałe, dlaczego wymarły?Dawne poglądy można streścić następująco: dinozaury były powolne, niezdarne i tak głupie,że nawet po to, by chodzić,potrzebowały drugiego mózgu w okolicy krzyżowej; były zimnokrwistymi stworzeniami o burejskórze, których czasy nastały i przeminęły [ Pobierz całość w formacie PDF ]

�

Tematy

Index
Peter Berling Dzieci Graala 01 Dzieci Graala
Blatty William Peter Egzorcysta 01 Egzorcysta(1)
Hamilton Peter wit nocy 03 Nagi Bóg 03 Wiara
Peter Richardson American Prophet, The Life and Work of Carey McWilliams (2005)
Peter Duncan Russian Messianism, Third Rome, Holy Revolution, Communism and After (2000)
Peter Stearns Consumerism in World History, The Global Transformation of Desire (2006)
Kellerman Faye Peter Decker & Rina Lazarus 12 Przeladowca
Peter de Rose Namiesticy Chrystusa ciemna strona papiestwa
Peter Hamilton Saga Wspólnoty Gwiazda Pandory Ekspedycja01
Feehan Christine Karpaty 06 Mroczny płomień (oficjalne)(1)

�

pobieranie / do ÂściÂągnięcia / ebook / pdf / download

Tematy