[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Cel ten zamierzano osiÄ…gnąć przez wydawanie adresowanych do Polaków odezw dowództw walczÄ…cych armii.9 VIII 1914 Komenda wojsk austro-wÄ™gierskich i niemieckich zapowiadaÅ‚a szczęśliwÄ… przyszÅ‚ość dla Polaków po zwyciÄ™stwie paÅ„stw centralnych.14 VIII podobnÄ… odezwÄ™ ogÅ‚osiÅ‚ naczelny dowódca wojsk rosyjskich MikoÅ‚aj MikoÅ‚ajewicz, który nawiÄ…zywaÅ‚ do sÅ‚owiaÅ„skiej tradycji wspólnych walk z „nawaÅ‚Ä… niemieckÄ…” i zapowiadaÅ‚ zjednoczenie ziem polskich pod berÅ‚em cara.Odezwy te miaÅ‚y charakter propagandowy i nie zostaÅ‚y wsparte oficjalnym stanowiskiem wÅ‚adz paÅ„stwowych.Sytuacja ulegÅ‚a zmianie w 1916 gdy zaczÄ™to odczuwać trudy wojny i brak rekruta.Problemy te w wiÄ™kszym stopniu dotknęły paÅ„stwa centralne, które okupowaÅ‚y ziemie Królestwa Polskiego.Nie mogÅ‚y tego faktu w peÅ‚ni wykorzystać, gdyż prawo miÄ™dzynarodowe zabraniaÅ‚o pozyskiwania żoÅ‚nierzy z terenów okupowanych.Dlatego 5 XI 1916 w Warszawie i Lublinie ogÅ‚oszono w imieniu dwóch cesarzy Akt, mówiÄ…cy o utworzeniu niepodlegÅ‚ego paÅ„stwa polskiego z ziem „panowaniu rosyjskiemu wydartych”.MiaÅ‚o ono funkcjonować jako samodzielna monarchia konstytucyjna, zwiÄ…zana politycznie i wojskowo z paÅ„stwami centralnymi.W wyniku ogÅ‚oszonego Aktu powstaÅ‚a w Warszawie Tymczasowa Rada Stanu, w której funkcje wojskowe objÄ…Å‚ PiÅ‚sudski.W akcie nie precyzowano terytorium paÅ„stwa ani osoby wÅ‚adcy, nawet nie mówiono o niepodlegÅ‚oÅ›ci tylko o samodzielnoÅ›ci, ale byÅ‚a to pierwsza od przeszÅ‚o 100 lat deklaracja paÅ„stw zaborczych w sprawie polskiej, która zrywaÅ‚a z ich dotychczasowÄ… solidarnoÅ›ciÄ… w tej kwestii.RzÄ…d carski oczywiÅ›cie zaprotestowaÅ‚ przeciw Aktowi 5 listopada, a ze swojej strony car MikoÅ‚aj II w rozkazie noworocznym do armii i floty z 25 XII 1916 jako jeden z celów wojennych Rosji wymieniaÅ‚ „utworzenie wolnej Polski z jej trzech obecnie rozdzielonych części”.Dla Polaków ważne byÅ‚y nie protesty i ostrożne obietnice paÅ„stw zaborczych, ale fakt, że sprawa polska znów pojawiÅ‚a siÄ™ na forum miÄ™dzynarodowym.Znaczenie Aktu 5 listopada przede wszystkim polegaÅ‚o na umiÄ™dzynarodowieniu sprawy polskiej, a obawa przed masowym poparciem przez Polaków Niemiec i Austro-WÄ™gier otworzyÅ‚a miÄ™dzynarodowÄ… licytacjÄ™ obietnic.W XII 1916 w parlament wÅ‚oski wypowiedziaÅ‚ siÄ™ za powstaniem niepodlegÅ‚ej Polski.17 I 1917 prezydent USA, inspirowany przez I.Paderewskiego, w orÄ™dziu do senatu wyraziÅ‚ poglÄ…d, że powinna istnieć „zjednoczona, niezależna i autonomiczna Polska”.Akt 5 listopada nie wywoÅ‚aÅ‚ spodziewanego entuzjazmu wÅ›ród Polaków i ich masowego wstÄ™powania do armii niemieckiej i austro -wÄ™gierskiej.USA, Wielka Brytania i Francja wobec sprawy polskiej w czasie I wojny Å›wiatowejPaÅ„stwa Ententy oraz USA, które przystÄ…piÅ‚y do wojny w IV 1917 (wczeÅ›niej prowadziÅ‚y politykÄ™ izolacjonizmu), traktowaÅ‚y sprawÄ™ polskÄ… jako wewnÄ™trzny problem Rosji.Sytuacja to zmieniÅ‚a siÄ™ w 1916, po wydaniu prze Niemcy i Austro-WÄ™gry Aktu 5 listopada, który miaÅ‚ przyciÄ…gnąć polskich rekrutów do ich armii.Akt ten umiÄ™dzynarodowiÅ‚ sprawÄ™ polskÄ….PaÅ„stwa zachodnie przestaÅ‚y milczeć w kwestii polskiej, obawiajÄ…c siÄ™ masowego poparcia Polaków dla paÅ„stw centralnych.Już w XII 1916 w parlamencie wÅ‚oskim (WÅ‚ochy od 1915 walczyÅ‚y po stronie Ententy) mówiono o koniecznoÅ›ci powstania niepodlegÅ‚ej Polski.17 I 1917 w podobnym duchu wypowiedziaÅ‚ siÄ™ w orÄ™dziu do senatu prezydent USA W.Wilson, który przedstawiÅ‚ program „pokoju bez zwyciÄ™stwa”, tzn.bez zwyciÄ™zców i bez zwyciężonych.StwierdzaÅ‚ w nim m.in.„uznajÄ™ za sprawÄ™ oczywistÄ…, jeÅ›li mam przytoczyć przykÅ‚ad, że mężowie stanu wszÄ™dzie sÄ… zgodni, iż powinna powstać zjednoczona, niepodlegÅ‚a i autonomiczna Polska”.ByÅ‚a ta wypowiedź tym bardziej istotna, że w IV 1917 Stany przystÄ…piÅ‚y do wojny.Prezydent Wilson ponownie poruszyÅ‚ problem Polski 8 I 1918 okreÅ›lajÄ…c w 14 Punktach antyimperialistyczne i demokratyczne cele wojenne Stanów Zjednoczonych.W 13 pkt.tego programu zapisano: „powinno być utworzone niepodlegÅ‚e paÅ„stwo polskie, które winno obejmować ziemie zamieszkaÅ‚e przez ludność bezspornie polskÄ…, mieć zapewniony wolny i bezpieczny dostÄ™p do morza.Jego niezawisÅ‚ość polityczna, gospodarcza oraz caÅ‚ość terytorialna powinna być zagwarantowana ukÅ‚adem miÄ™dzynarodowym”.W cytowanej wypowiedzi Wilson nie mówi już o zjednoczeniu Polski jak w orÄ™dziu z 22 I 1917.Prezydent USA mówiÄ…c w I 1917 o mężach stanu, miaÅ‚ na myÅ›li także premiera Francji Brianda, w którego deklaracji z 10 I 1917, wystosowanej w imieniu rzÄ…dów paÅ„stw zachodnich, opowiadano siÄ™ za rozwiÄ…zaniem sprawy polskiej w sposób zapowiedziany przez MikoÅ‚aja II w rozkazie z 25 XII 1916.Jednak już w II i III 1917 rzÄ…d francuski zawarÅ‚ z RosjÄ… umowy, w których za poparcie w sprawie granicy niemiecko-francuskiej, przyznawaÅ‚ Rosji peÅ‚nÄ… swobodÄ™ oznaczenia jej granicy zachodniej.Teksty umów opublikowane przez bolszewików w XI 1917 wywoÅ‚aÅ‚y we Francji zakÅ‚opotanie.4 VI 1917 prezydent Francji Poincare wydaÅ‚ dekret o utworzeniu we Francji armii polskiej, której brak byÅ‚o na razie bazy politycznej.SytuacjÄ™ tÄ™ zmieniÅ‚o utworzenie (15 VIII 1917) KNP w Lozannie, jego przeniesienie do Paryża i podpisanie z rzÄ…dem francuskim porozumienia o przejÄ™ciu kontroli nad armiÄ… we Francji.Jednak peÅ‚ne zwierzchnictwo nad niÄ… przekazano Komitetowi dopiero 28 IX 1918, co umożliwiÅ‚o mianowanie naczelnym wodzem gen.J.Hallera.Nieco wczeÅ›niej niż Francuzi, bo pod koniec 1916, Anglicy zaczÄ™li rozważać korzyÅ›ci i minusy wynikajÄ…ce dla ich kraju z możliwoÅ›ci odbudowy paÅ„stwa polskiego.PowstaÅ‚y w tej kwestii dwa memoriaÅ‚y.Pierwszy z nich opracowany w Foreign Office na polecenie premiera Asquita, opowiadaÅ‚ siÄ™ za utworzeniem paÅ„stwa polskiego, które pozornie byÅ‚oby zwiÄ…zane z RosjÄ…, faktycznie zaÅ› miaÅ‚o stanowić zaporÄ™ przed ewentualnÄ… próbÄ… rozciÄ…gniÄ™cia wpÅ‚ywów rosyjskich na EuropÄ™ ÅšrodkowÄ….Drugi materiaÅ‚, autorstwa min.spraw zagranicznych Balfoura, byÅ‚ przeciwny niepodlegÅ‚oÅ›ci Polski.Za najkorzystniejsze dla Anglii rozwiÄ…zanie uznano utworzenie autonomicznej Polski w ramach imperium rosyjskiego.Nowe paÅ„stwo, a raczej prowincja powinno obejmować caÅ‚y zabór rosyjski i austriacki oraz część zaboru pruskiego „z grabieży dawnego Królestwa”.22 III 1917 rzecznik rzÄ…du brytyjskiego, który wciąż staÅ‚ na stanowisku, że kwestia polska stanowi wewnÄ™trznÄ… sprawÄ™ Rosji, oÅ›wiadczyÅ‚ w Izbie Gmin: „nie sÄ…dzÄ™, abyÅ›my mieli dyktować Rosji, jaki rodzaj samorzÄ…du ma udzielić Polsce i jestem pewien, że Rosja nie bÄ™dzie nam dyktowaÅ‚a, jaki rodzaj samorzÄ…du powinniÅ›my dać Irlandii”.Dopiero 5 I 1918 premier Lloyd George oÅ›wiadczyÅ‚ przedstawicielom zwiÄ…zków zawodowych: „sÄ…dzimy, że Polska niepodlegÅ‚a, obejmujÄ…ca wszystkie żywioÅ‚y rdzennie polskie, które chcÄ… wejść w jej skÅ‚ad, stanowi nieodpartÄ… konieczność dla Europy Zachodniej”.Brak sugestii o zjednoczeniu Polski oznacza, że premier Wlk.Brytanii miaÅ‚ na myÅ›li tylko Królestwo.O takiej Polsce mógÅ‚ Å›miaÅ‚o mówić, gdyż wczeÅ›niej powiedzieli to wszyscy trzej zaborcy [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • blondiii.htw.pl
  •