[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Te trzy zdania stanowią kwintesencję literatury Wagnera; reszta jest   literaturą. Nie każda muzyka potrzebowała dotąd literatury: postępuje się właściwie,poprzestając tu na wystarczającej podstawie.Czy nie jest tak, że trudno zrozumiećmuzykę Wagnera? Albo że obawiał się on czegoś przeciwnego, że nazbyt łatwo się jąrozumie  że rozumie się ją nie dość trudno?  Rzeczywiście, przez całe życiepowtarzał jedno zdanie: że jego muzyka nie znaczy tylko tyle, co muzyka! Lecz jestczymś więcej! Lecz jest czymś nieskończenie więcej!. Nie tylko muzyka  tak niemówi żaden muzyk.Jeszcze raz, Wagner nie chciał tworzyć z całości, nie miałwłaściwie wyboru, musiał składać z fragmentów,  motywów , gestów, formuł,powtórzeń i tysiącznych przegródek, był bardziej retorem niż muzykiem  dlatego wzasadzie musiał na pierwszym planie postawić  to znaczy. Muzyka jest zawsze tylkośrodkiem : to była jego teoria, to była przede wszystkim jedyna możliwa dlańpraktyka.Ale tak nie myśli żaden muzyk. Wagner potrzebował literatury do tego,aby cały świat traktował jego muzykę poważnie, głęboko,  gdyż nieskończoneznaczy ; przez całe życie był komentatorem  idei. Co znaczy Elza? Ależ wiadomo:Elza jest  nieświadomym duchem ludu ( Ta wiedza z konieczności prowadzi mnie dozupełnej rewolucji 18).Przypomnijmy sobie, że młodość Wagnera przypada na lata, kiedy Hegel iSchelling sprowadzają duchy na złą drogę; że odgaduje on, łapie w garść to, co tylkoNiemiec traktuje poważnie   ideę , chcę powiedzieć, coś ciemnego, niepewnego,pojęciowego; że jasność wśród Niemców budzi sprzeciw, logika jest nieuzasadnionąpretensją.Schopenhauer miał odwagę wytknąć nierzetelność epoce Hegla i Schellinga odwagę, także brak rzetelności: on sam, stary pesymistyczny fałszerz monet, rzetelniej od swych bardziej znanych współczesnych wtrącił ją w nicość.Wykluczmy moralność z gry: Hegel jest smakiem.Nie tylko niemieckim, leczeuropejskim smakiem!  Smakiem, który podchwytuje Wagner!  W którym wzrastał!Który uwiecznił!  Zastosował go tylko w muzyce  wynalazł styl, który  znaczynieskończoność  stał się spadkobiercą Hegla.Muzyka jako  idea.I jak zrozumiano Wagnera!  Ten sam rodzaj ludzi, który zachwycał się Heglem,zachwyca się dziś Wagnerem; w jego szkole pisze się nawet po heglowsku!  Pojął goprzede wszystkim niemiecki młodzieniec.Dwa słowa  nieskończony i  znaczeniejuż wystarczyły: odczuł niezrównaną błogość.To nie muzyka, za sprawą którejWagner pozyskał dla siebie młodzieńców, to  idea : to pełnia zagadek sztuki, jej18Por.R.Wagner, Gesammelte Schriften und Dichtungen, t.IV, Leipzig 1872, s.368 n.zabawa w chowanego pod setką symboli, polichromia ideału  jest tym, co prowadzi iwabi tych młodzieńców do Wagnera; jest to geniusz Wagnera w napędzaniu chmur,chwytaniu, wyginaniu i wietrznych wędrówkach, we wszędzie i nigdzie, dokładnie wtym, czym w swoim czasie zwodził i wabił go Hegel!  Wśród wielości Wagnera,pełni i samowoli zostają oni, jak w bycie-u-siebie, usprawiedliwieni   zbawieni. Zdrżeniem nasłuchują, jak w jego sztuce wielkie symbole z przesłoniętej mgłą dalinabierają głosu w lekkim pomruku piorunów; nie gniewają się, gdy czasem wpadną wszarugę, lęk i zimno.Wszyscy oni, bez wyjątku, są przecież, jak sam Wagner, zżyci zezłą pogodą, niemiecką pogodą! Wotan jest ich bogiem: ale Wotan jest bogiem od złejpogody.Mają rację, ci niemieccy młodzieńcy, że są właśnie tacy: jakżeż moglibyodczuć brak czegoś, co my, halkiończycy, odczuwamy u Wagnera  la gaya scienza;lekkość; dowcip, ogień, wdzięk; wielka logika; taniec gwiazd; swawolna duchowość;drżące światło Południa; gładkie morze  doskonałość.11. Wyjaśniłem, gdzie miejsce Wagnera  nie w dziejach muzyki [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy