[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Nieopodal od rozgałę-zienia traktów, głęboki jar na lewo przerznął dwa wzgórza, a swoim otworem odsłaniaprzecudną panoramę dalekiego widoku, cząstkę miasta, błękitną odległość lasów i ma-jową zieloność wybrzeży.Od karczmy Oszmianki, lich�j zamiejski�j gospody, która swąfacjatą już się uśmiecha z pretensjonalnością mieszczki, a nieróżna niczem od swoichtowarzyszek prostych karczem przy droó
e,  różni się od nich strukturą i resztkamiodwiecznej pobiały���; od karczmy Oszmianki, mówimy, położonej o 4 wiorsty od Wil-na, warto się obejrzeć wstecz i stanąć nad prześlicznym jarem.Dół jego zarósł gęstemiliściowemi drzewami i krzewy���; przez ich wierzchołki widnieją wieże miasta i miniatu-rowe obrazki okolic; kilka drożyn spuszczających się z góry, wieó
ie do Rybiszek, Markući innych podmiejskich folwarków.Na wiosnę co tu woni od rozkwitł�j czeremchy, odrozpękłych młodych brzóz i aromatycznych sosen! co gwaru ptastwa!Od tego miejsca rozstajemy się na niejaki czas z pięknym widokiem i miłemi wra-żeniami: bo nastaje droga kamienista, piaszczysta, widok nieurozmaicony, monotonny,roślinność dosyć uboga, nawet brzózki rzadko gó
ie rosną przy trakcie pocztowym.Ale o milę od miasta widok się urozmaica.Spuszczamy się w dół.Aż pięć karczemjedna przy drugi�j wybiegło na gościniec, a wszystkie liche i brudne.Na lewo, za zielo-ną błonią ciągnie się osada, złożona z kilkunastu dworków, mni�j lub więcej okazałychi porządnych; na prawo, na drugim planie, w gęstwini��� drzew, widnieją mury pałacu.Jesteśmy w Niemieży.Ta przy karczmach osada, wieś, okolica czy zaścianek (nazywajcie jak chcecie), to iemie atar ka; a ten dal�j dwór murowany  to ó
ieó
ictwo hr.Tyszkiewiczów,należące niegdyś do Sapiehów.W okolicy tatarski�j, o któr�j mówimy, pierwszy dworekusadowił się na wzgórku, którego kształt czworoboczny, widocznie na wał zakrawający,każe się domyślać, iż może tutaj był zamek niemieżański, o którego istnieniu wiadomoz pewnością, a którego ubikacji��t gó
ie inó
i�j odkryć nam się nie udało.Zbierzmy garstkę wspomnień i podań historycznych przywiązanych do Niemieży, niewieó
ąc z pewnością, czy je odnieść do ó
isiejszej osady Tatarów, czy do murowanegodworu hr.Tyszkiewiczów.Niemież przed wieki��u należała do wielkich książąt litewskich.Tutaj niekiedy prze-mieszkiwał Witołd.Tu chorej jego żonie Julianie wielki mistrz krzyżacki posyłał lekarstwai lekarza w r.1426��v ,  skarbił względy Witołda, bo wtedy szło zakonowi o młyn narzece Drwęcy, o jedyną drogę militarną z Polski do Prus, drogę tak ważną, że Witołdustępował Krzyżakom za ów młyn cały powiat połągowski; Krzyżacy obstawali przy mły-nie i następnie otrzymali go w droó
e układów��w.Tu może w Niemieży popisywał się���po ia a  warstwa wapna, którą pobielano ściany z powodów estetycznych i higienicznych.���krzewy  ó
iś N.lm: krzewami.���w twini  ó
iś popr.N.lp: w gęstwinie.��t ikac a (daw.z łac.)  miejsce; tu: położenie, umiejscowienie.��u przed wieki  ó
iś popr.N.lm: przed wiekami.��v chore e o onie lianie wielki mi trz krzy acki po y a  [zob.] M.Baliński, taro ytna ol ka, t.III,s.213.[przypis autorski]��w rzy acy otrzymali o w dro e k ad w  [zob.] [Teodor] Narbutt, ie e narod litew kie o, t VI,s.407 i dalsze.[przypis autorski]o om Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna 49przed Witołdem, ów półtora-łokciowy garbaty Hanne, niby przysłany w podarunku bła-zen, a w rzeczy sam�j szpieg krzyżacki, który otrzymawszy za swe zuchwalstwa policzek,dobrodusznie wziął go za obrzęd pasowania siebie na rycerza��x.Tu w Niemieży Aleksander Jagiellończyk, wówczas jeszcze tylko wielki książę litew-ski, w lutym 1496 spotkał jadącą z Moskwy swoję��y narzeczoną Helenę, córkę IwanaWasilewicza��p.Gdy się Aleksander z całym dworem i panami radnymi przybliżył, księż-niczka wysiadła z pojazdu na rozesłany złotogłów i czerwone sukno, podała rękę przyszłe-mu mężowi, a po wymienieniu kilku słów uprzejmych, narzeczeni udali się do miasta;ona jechała w saniach, on konno j�j towarzyszył.W Niemieży, gdy Wilno z większą częścią Litwy było w ręku Rosjan, Jan Kazimi�rzzawierał w 1656 z carem Aleksym Michałowiczem umowę dyplomatyczną, pomimo prze-szkód ze strony Szwecji���.Mogły tu jeszcze być fortyfikacje, ale gó
ież się to wszystkopoó
iało?Zamek wielkoksiążęcy, jeżeli był w Niemieży, to w pierwszych latach XVI wieka upadłtak dalece, że ó
iś, jakeśmy rzekli, i śladów jego trudno się doszukać.I dawne ślady by-tu Tatarów tutejszych zatarły się zupełnie, przez utratę papierów podczas najścia Rosjani Szwedów za Jana Kazimi�rza, o cz�m wnet powiemy.Chcąc zbadać początek t�j osady,musielibyśmy kompilować Czackiego, Kraszewskiego, Narbutta i innych; musielibyśmypowtarzać te same, które już podaliśmy, mówiąc o Wace mni�j więc�j pewne domy-sły o Tatarach, pokonanych przez Witołda nad Donem 1397, których osaó
ał pod Wil-nem w Wace, Sorok-Tatarach, A
osośn�j, Niemieży i w innych miejscach Litwy,  alboprzypisać te kolonie póz
niejszym zbiegom lub brańcom wojennym.Oni sami nie umiejąrozwiązać wątpliwości o swoj�m w kraje tutejsze przesiedleniu.Witołdowego przywile-ju osadniczego, tak Tatarów jako i jednocześnie z nimi przybyłych Karaimów, dotąd sięodszukać nie udało;  mógł istnieć, a zaginąć skutkiem rozruchów wojennych i ciem-noty tych, dla których miał posługiwać.I nie wielce się o to troszczyli, prawem dawnościugruntowani na swych sieó
ibach, a przy Unii Lubelski�j Litwy z Polską w 1569, po-równani��� ze szlachtą, jeśli tylko rycerską służbą nie zaś rzemiosłem trudnić się będą [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy