[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.58Tam\
e, 82.59Historia filozofii staro\
ytnej Grecji i Rzymu, dz.cyt., 166.Badacze przypominają, \
e najstarszepojęcie idei (eidos) wią\
e się z określeniem muzycznego interwału.Dotyczy to równie\
rozumienialiczby jako geometrycznego stosunku, odniesienia (tzw.liczby eidetyczne).Zob.ARYSTOTELES, Metafi-zyka, ks.M, XIII.Filozof przedstawia aporie tworzone przez istnienie bądz
nie istnienie liczb, linii iinnych przedmiotów tego rodzaju.60PLATON, Laches 191 e."Więc spróbuj i ty, Lachesie, o męstwie te\
tak powiedzieć, co to za siłajedna i ta sama w rozkoszy i w przykrości, i we wszystkich warunkach, o których mówiliśmy przedchwilą".Tam\
e, 192 b.61Por.W.STR�śEWSKI, Wykłady o Platonie, dz.cyt., 29 - 30.Warto tutaj zwrócić uwagę na fakt, i\
Platon mocno podkreśla, być mo\
e, za pitagorejczykami i Sokratesem, wartość ścisłych ujęć, koniecz-ność definiowania pojęć, którymi będzie się posługiwał w pracy badawczej: "A trzeba zawsze, o cokol-wiek by szło, raczej rzecz samą z pomocą ścisłych ujęć wspólnie ustalić ni\
samą tylko nazwę przyjmo-wać bez ścisłego ujęcia".Sofista 218 c.Platona ogląd bytu - idei 347zamiast poznawać w świetle Jednego, a więc poznawać całość, "dotykać tego, co jestzawsze takie samo pod tym samym względem"62, plączą się pośród mnogich przedmio-tów.Arystoteles podaje znakomitą uwagę, \
e platońskie rozpoznanie istnienia czegośjednego w poszczególnych rzeczach zmusza niejako do przyjęcia następującej tezy: ka\
-dej rzeczy odpowiada coś jednoimiennego z nią, co istnieje oddzielnie; odnosi się to za-równo do substancji, jak i do ka\
dego innego rodzaju, przedstawiającego jedno w wielo-ści, zarówno w świecie tych rzeczy tutaj, jak i wiecznych.63 Trzeba  to coś nazwać ideą- niezmienną, samozrozumiałą istotą, będącą racją tego, co zmienne, mnogie.Zatem wie-lość znajduje ostateczne wytłumaczenie poprzez działanie Jednego.64Wa\
ne jest w tym fragmencie rozwa\
ań słowo działanie.Albowiem okazuje się, \
ePlaton chcąc  opisać relacje pomiędzy rzeczywistością zjawisk i rzeczywistością ideiodwołuje się do hipotezy Demiurga, którego  stwórcza praca ma charakter determinują-cy.Podkreśla konieczność rozró\
nienia pomiędzy mo\
liwościami ludzi i samego Boga,które to mo\
liwości są konsekwencją całkowicie odmiennych natur.Tylko bowiem bo-ska natura "wie dobrze, jak mieszać w jedną całość ró\
ne elementy i potem je rozłączać.On sam (Bóg - JS) jest w stanie to uczynić.Lecz \
aden człowiek nie jest ani teraz w sta-nie dokonać \
adnej z tych dwóch rzeczy, ani nie będzie w stanie tego uczynić nigdy wprzyszłości".65 Finalnym efektem działania Demiurga będzie więc wizja rzeczywistościbędącej jednością - w - wielości.Jak ja nale\
y pojmować? Przypuszczam, \
e nadewszystko pozostaje ona uwarunkowana czymś pierwotnym, nieuwarunkowanym, leczwarunkującym świat powszechnego stawiania się i mniemań poznawczych.Ta moni-stycznie pojęta rzeczywistość tworzy określoną hierarchię bytu - idei, gdzie następujeciągłe wchodzenie i schodzenie, łączenie się i rozdzielanie w wiecznej rzeczywistości bytu.Natomiast wszystkie  momenty dziania się bytów - idei zbiegają się finalnie iwarunkująco w czymś, o czym zasadniczo nie sposób ani mówić, ani bli\
ej określać.Mo\
na, co najwy\
ej, stosując procedurę hipotez66 (i tak czyni Platon) określić, \
e ideaDobra (Jedno - Diada) wywodzi z siebie (w rozumieniu i zało\
eniu Platona wcale niekoniecznościowo, ani - tym bardziej - nie gradualistycznie) byt i jego idealne wyrazy.Ona warunkuje poznanie i przez odniesienie do siebie jest kryterium jego prawdziwości.Dlatego te\
mo\
na przyjąć, i\
idea Dobra zawiera w sobie syntezę wszechbycia i wszel-kiej aktywności umysłowej.To Jednia, Czysta Realność, Byt - praprzyczyna, z racji któ-rej wszystko się wywodzi i do której wszystko wraca.6762PLATON, Państwo 484 b.63ARYSTOTELES, Metafizyka A 9, 990 b.64Zdaniem Arystotelesa (Metafizyka 1078 b) Sokratesa trzeba uznać za twórcę rozumowania induk-cyjnego i definiowania w sposób ogólny.Niemniej nie oddzielał on jeszcze ogółów albo treści definicjiod rzeczy.Platon natomiast tak uczynił i tego rodzaju byty nazwał właśnie ideami.Odtąd poczęto nazy-wać ideami niemal wszystko, cokolwiek określa się w sposób ogólny.65PLATON, Timajos 68 d.Tł.P.Siwek.66Zagadnienie wcią\
bywa dyskutowane w literaturze przedmiotu.Najnowsze wyniki dowodzą, i\
hipotetyzm platoński cią\
y w stronę swoistego  ugruntowania się teorii na mocnych podstawach, którejednak\
e wcią\
trzeba dyskutować i uzgadniać.Zob.PLATON, Parmenides 142 b.67Pojęcia te przyjąłem za J.Legowiczem.Zob.tego\
: Historia filozofii staro\
ytnej Grecji i Rzymu,dz.cyt., 168.348 Ks [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy