[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Nieopodal od rozgaÅ‚Ä™-zienia traktów, gÅ‚Ä™boki jar na lewo przerznÄ…Å‚ dwa wzgórza, a swoim otworem odsÅ‚aniaprzecudnÄ… panoramÄ™ dalekiego widoku, czÄ…stkÄ™ miasta, bÅ‚Ä™kitnÄ… odlegÅ‚ość lasów i ma-jowÄ… zieloność wybrzeży.Od karczmy Oszmianki, lichéj zamiejskiéj gospody, która swÄ…facjatÄ… już siÄ™ uÅ›miecha z pretensjonalnoÅ›ciÄ… mieszczki, a nieróżna niczem od swoichtowarzyszek prostych karczem przy droóe,  różni siÄ™ od nich strukturÄ… i resztkamiodwiecznej pobiaÅ‚y¹²¹; od karczmy Oszmianki, mówimy, poÅ‚ożonej o 4 wiorsty od Wil-na, warto siÄ™ obejrzeć wstecz i stanąć nad przeÅ›licznym jarem.Dół jego zarósÅ‚ gÄ™stemiliÅ›ciowemi drzewami i krzewy¹²²; przez ich wierzchoÅ‚ki widniejÄ… wieże miasta i miniatu-rowe obrazki okolic; kilka drożyn spuszczajÄ…cych siÄ™ z góry, wieóie do Rybiszek, Markući innych podmiejskich folwarków.Na wiosnÄ™ co tu woni od rozkwitÅ‚éj czeremchy, odrozpÄ™kÅ‚ych mÅ‚odych brzóz i aromatycznych sosen! co gwaru ptastwa!Od tego miejsca rozstajemy siÄ™ na niejaki czas z piÄ™knym widokiem i miÅ‚emi wra-żeniami: bo nastaje droga kamienista, piaszczysta, widok nieurozmaicony, monotonny,roÅ›linność dosyć uboga, nawet brzózki rzadko góie rosnÄ… przy trakcie pocztowym.Ale o milÄ™ od miasta widok siÄ™ urozmaica.Spuszczamy siÄ™ w dół.Aż pięć karczemjedna przy drugiéj wybiegÅ‚o na goÅ›ciniec, a wszystkie liche i brudne.Na lewo, za zielo-nÄ… bÅ‚oniÄ… ciÄ…gnie siÄ™ osada, zÅ‚ożona z kilkunastu dworków, mniéj lub wiÄ™cej okazaÅ‚ychi porzÄ…dnych; na prawo, na drugim planie, w gÄ™stwini¹²³ drzew, widniejÄ… mury paÅ‚acu.JesteÅ›my w Niemieży.Ta przy karczmach osada, wieÅ›, okolica czy zaÅ›cianek (nazywajcie jak chcecie), to iemie atar ka; a ten daléj dwór murowany  to óieóictwo hr.Tyszkiewiczów,należące niegdyÅ› do Sapiehów.W okolicy tatarskiéj, o któréj mówimy, pierwszy dworekusadowiÅ‚ siÄ™ na wzgórku, którego ksztaÅ‚t czworoboczny, widocznie na waÅ‚ zakrawajÄ…cy,każe siÄ™ domyÅ›lać, iż może tutaj byÅ‚ zamek niemieżaÅ„ski, o którego istnieniu wiadomoz pewnoÅ›ciÄ…, a którego ubikacji¹²t góie inóiéj odkryć nam siÄ™ nie udaÅ‚o.Zbierzmy garstkÄ™ wspomnieÅ„ i podaÅ„ historycznych przywiÄ…zanych do Niemieży, niewieóÄ…c z pewnoÅ›ciÄ…, czy je odnieść do óisiejszej osady Tatarów, czy do murowanegodworu hr.Tyszkiewiczów.Niemież przed wieki¹²u należaÅ‚a do wielkich książąt litewskich.Tutaj niekiedy prze-mieszkiwaÅ‚ WitoÅ‚d.Tu chorej jego żonie Julianie wielki mistrz krzyżacki posyÅ‚aÅ‚ lekarstwai lekarza w r.1426¹²v ,  skarbiÅ‚ wzglÄ™dy WitoÅ‚da, bo wtedy szÅ‚o zakonowi o mÅ‚yn narzece DrwÄ™cy, o jedynÄ… drogÄ™ militarnÄ… z Polski do Prus, drogÄ™ tak ważnÄ…, że WitoÅ‚dustÄ™powaÅ‚ Krzyżakom za ów mÅ‚yn caÅ‚y powiat poÅ‚Ä…gowski; Krzyżacy obstawali przy mÅ‚y-nie i nastÄ™pnie otrzymali go w droóe ukÅ‚adów¹²w.Tu może w Niemieży popisywaÅ‚ siÄ™¹²¹po ia a  warstwa wapna, którÄ… pobielano Å›ciany z powodów estetycznych i higienicznych.¹²²krzewy  óiÅ› N.lm: krzewami.¹²³w twini  óiÅ› popr.N.lp: w gÄ™stwinie.¹²t ikac a (daw.z Å‚ac.)  miejsce; tu: poÅ‚ożenie, umiejscowienie.¹²u przed wieki  óiÅ› popr.N.lm: przed wiekami.¹²v chore e o onie lianie wielki mi trz krzy acki po y a  [zob.] M.BaliÅ„ski, taro ytna ol ka, t.III,s.213.[przypis autorski]¹²w rzy acy otrzymali o w dro e k ad w  [zob.] [Teodor] Narbutt, ie e narod litew kie o, t VI,s.407 i dalsze.[przypis autorski]o om Wycieczki po Litwie w promieniach od Wilna 49 przed WitoÅ‚dem, ów półtora-Å‚okciowy garbaty Hanne, niby przysÅ‚any w podarunku bÅ‚a-zen, a w rzeczy saméj szpieg krzyżacki, który otrzymawszy za swe zuchwalstwa policzek,dobrodusznie wziÄ…Å‚ go za obrzÄ™d pasowania siebie na rycerza¹²x.Tu w Niemieży Aleksander JagielloÅ„czyk, wówczas jeszcze tylko wielki książę litew-ski, w lutym 1496 spotkaÅ‚ jadÄ…cÄ… z Moskwy swojÄ™¹²y narzeczonÄ… HelenÄ™, córkÄ™ IwanaWasilewicza¹³p.Gdy siÄ™ Aleksander z caÅ‚ym dworem i panami radnymi przybliżyÅ‚, księż-niczka wysiadÅ‚a z pojazdu na rozesÅ‚any zÅ‚otogłów i czerwone sukno, podaÅ‚a rÄ™kÄ™ przyszÅ‚e-mu mężowi, a po wymienieniu kilku słów uprzejmych, narzeczeni udali siÄ™ do miasta;ona jechaÅ‚a w saniach, on konno jéj towarzyszyÅ‚.W Niemieży, gdy Wilno z wiÄ™kszÄ… częściÄ… Litwy byÅ‚o w rÄ™ku Rosjan, Jan KazimiérzzawieraÅ‚ w 1656 z carem Aleksym MichaÅ‚owiczem umowÄ™ dyplomatycznÄ…, pomimo prze-szkód ze strony Szwecji¹³¹.MogÅ‚y tu jeszcze być fortyfikacje, ale góież siÄ™ to wszystkopoóiaÅ‚o?Zamek wielkoksiążęcy, jeżeli byÅ‚ w Niemieży, to w pierwszych latach XVI wieka upadÅ‚tak dalece, że óiÅ›, jakeÅ›my rzekli, i Å›ladów jego trudno siÄ™ doszukać.I dawne Å›lady by-tu Tatarów tutejszych zatarÅ‚y siÄ™ zupeÅ‚nie, przez utratÄ™ papierów podczas najÅ›cia Rosjani Szwedów za Jana Kazimiérza, o czém wnet powiemy.ChcÄ…c zbadać poczÄ…tek téj osady,musielibyÅ›my kompilować Czackiego, Kraszewskiego, Narbutta i innych; musielibyÅ›mypowtarzać te same, które już podaliÅ›my, mówiÄ…c o Wace mniéj wiÄ™céj pewne domy-sÅ‚y o Tatarach, pokonanych przez WitoÅ‚da nad Donem 1397, których osaóaÅ‚ pod Wil-nem w Wace, Sorok-Tatarach, AosoÅ›néj, Niemieży i w innych miejscach Litwy,  alboprzypisać te kolonie pózniejszym zbiegom lub braÅ„com wojennym.Oni sami nie umiejÄ…rozwiÄ…zać wÄ…tpliwoÅ›ci o swojém w kraje tutejsze przesiedleniu.WitoÅ‚dowego przywile-ju osadniczego, tak Tatarów jako i jednoczeÅ›nie z nimi przybyÅ‚ych Karaimów, dotÄ…d siÄ™odszukać nie udaÅ‚o;  mógÅ‚ istnieć, a zaginąć skutkiem rozruchów wojennych i ciem-noty tych, dla których miaÅ‚ posÅ‚ugiwać.I nie wielce siÄ™ o to troszczyli, prawem dawnoÅ›ciugruntowani na swych sieóibach, a przy Unii Lubelskiéj Litwy z PolskÄ… w 1569, po-równani¹³² ze szlachtÄ…, jeÅ›li tylko rycerskÄ… sÅ‚użbÄ… nie zaÅ› rzemiosÅ‚em trudnić siÄ™ bÄ™dÄ… [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • blondiii.htw.pl
  •