[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Bogusza-Benedykt został więc zapewne przydzie-lony przez Bolesława Chrobrego do pomocy obu czeskim misjonarzom.Mo\na wręcz podejrzewać, \e ów kapłan" Benedykt był ich tłumaczem,gdy\ zapisane w Vita I rozmowy św.Wojciecha z Prusami brzmią bar-dzo przekonująco.O tym, \e sprawozdawców z owej walki ostatecznej"św.Wojciecha było więcej ni\ sam Gaudenty, dowodnie świadczy wy-razne powoływanie się Brunona z Kwerfurtu na świadków" (Vita II, 32)czy te\ tych, którzy z nim byli" (Vita ąuinąuefratrum., 13).Bruno po-minął jednak imię drugiego informatora, podczas gdy autor rzymskiejhagiografii lojalnie wymienił z imienia ich obu, tj.Gaudentego i właśnieBenedykta.Ten bezcenny współświadek ostatnich dni św.Wojciechanajwyrazniej przybył do Rzymu, gdzie podzielił się swoją wiedzą z Ja-nem Canapariusem15.Jest on jedynym i to zupełnie wiarygodnym kan-dydatem na poszukiwanego przez nas informatora".To, \e autor Vita I miał słowiańskiego pomocnika, w oczywistysposób wynika z precyzji zapisu imion, zarejestrowanych w najstarszej,i uznanej w 1841 r.przez G.Pertza za podstawową, kopii tej hagio-grafii, wykonanej w XI w.w benedyktyńskim klasztorze Lamspringekoło Hildesheim (MGH SS IV)16.Biskup praski nosi w niej imięWoietech (Fita I, 2), jego ojciec to Zlaunic {Vita I, 1), a jego pokojo-wiec to Myzl11 (Vita I, 11).Pochodzący z końca XI w.tekst z MonteCassino oraz wykonana na początku XII w.w północnej Italii wersjaz Admont dowodzą całkowitej ignorancji kopistów, którzy ze Sławnika15 Ju\ Wojciech Kętrzyński (1898, s.124 n.) przypuszczał, \e Bogusza-Benedyktosiadł w którymś z italskich klasztorów.H.G.Voigt (1907, s.34) uznał, \e razemz Gaudentym udał się do Ottona III, aby mu zdać sprawozdanie z przebiegu tragicz-nej misji.Matilde Uhlirz doprowadziła go zaś a\ na Monte Cassino.Jej identyfikacjai koncepcja roli Benedykta w spisaniu \ywota św.Wojciecha była jednak zupełnie inna(M.Uhlirz 1957, s.86-91).16 Do tej samej grupy wersji zaalpejskich" J.Karwasińska (1958/1996, s.96i 120) zaliczyła te\ manuskrypty polskie.17 To imię pojawia się wyłącznie właśnie w najstarszej kopii Vita I spisanejw Lamspringe (M.Uhlirz 1957, przyp.27).341zrobili Słowianina" (Scłauonicus), podczas gdy Wojciech został za-pisany jako Yuentius (J.Karwasińska 1960/1996, s.221 i 233).Zresz-tą z imieniem swojego mistrza duchowego nie bardzo radził sobie na-wet Bruno z Kwerfiirtu, który znał jego etymologię {consolatio exer-citus), ale zapisał je jako Wogitihe (Vita II, 1).Oczywiście autorem poprawnych transkrypcji tych czeskich"przecie\ imion mógł być sam Radzim-Gaudenty, którego powszechnieuwa\a się za głównego informatora Jana Canapariusa.Mamy jednak inny i chyba decydujący argument na udział Polaka" w redagowaniuVita I.Jest to zachowana tylko (!) w najstarszej kanonicznej" kopiiz Lamspringe nazwa Gyddanyzc (Vita I, 27).Moim zdaniem tylko ktośbardzo dobrze znający lokalne nazewnictwo mógł podyktować tak do-brą łacińską transkrypcję Gdańska, która w ró\nych wersjach prze-trwała na obszarze zaalpejskim.Natomiast kopiści italscy pogubili sięw geografii odległego kraju i uto\samili Gdańsk ze znaną sobie siedzi-bą metropolii gnieznieńskiej, pisząc: Gnesdon, Gnesdn, Gnesdno itp.(J.Karwasińska 1960/1996, s.233).Ten sam błąd zrobił zresztą i samBruno z Kwerfurtu, lokując największy sukces misjonarski św.Woj-ciecha w Gnezne (Vita II, 24).Reprezentuje on nieco odmienną, nie-miecką" tradycję zapisu, tj.bez środkowej spółgłoski d, co przetrwałow obowiązującej dzisiaj formie Gnesen.Z satysfakcją wspieram swoją hipotezę o polskim" kontakcie18najnowszą publikacją Jerzego Nalepy, który jednoznacznie stwier-dził, \e zapis Gnesdon w awentyńskiej redakcji pierwszego \ywotuśw.Wojciecha znalazł się w nim wskutek bezpośrednich kontaktówmiędzy Awentynem a Polską, bez pośrednictwa Niemców" (J.Nalepa2005, s.83).Trzeba tu jednak zwrócić uwagę, \e ta redakcja powsta-ła ju\ po powrocie Ottona III z Polski, skąd mógł przywiezć kogośz tamtejszego kleru.Natomiast pierwsza wersja, zwana te\ cesarską",powstawała w trakcie wielkiego objazdu.Zatem ju\ w latach 999-1000musiał dotrzeć do Rzymu przybysz z kraju Chrobrego.Chyba tylko ów Bogusza-Benedykt, ze znanych nam osób, mógłpodpowiedzieć italskiemu mnichowi, jak wyró\nić wa\nego dla opo-18 Po raz pierwszy przedstawiłem ją na konferencji polsko-niemieckiej we Wroc-ławiu w maju 2005 r.wieści monarchę spośród innych władców słowiańskich.Canaparius,dysponując minimalną wiedzą o odległych krańcach chrześcijańskiejEuropy, miał na pewno problem z rozró\nieniem obu panujących wów-czas koło siebie Bolesławów.Czuł, \e nie wystarcza mu ju\ standar-dowe określenie typu ksią\ę owego kraju".Bolesława II Srogiegozidentyfikował tylko jako księcia Pragi" (Vita I, 7 i 18), znanej mujako miejsce posługi biskupiej św.Wojciecha.Ale ju\ o Czechachchyba nie słyszał, bo zlokalizował początek swojej opowieści w locusin partibus Germanie [.] ąuem incole Sclauoniam cognomine dicunt(Vita I, 1).Ktoś, kto pomagał mu w trakcie dalszych etapów pracy,zasugerował rozwiązanie kłopotu z rozró\nieniem dwóch ksią\ęcychimienników przez określenie Chrobrego jako Palaniorum dux {Vita I,25)19.Po dokonaniu tego rozró\nienia obu Bolesławów, mo\na ju\ by-ło pisać o Chrobrym po prostu dux (Vita I, 25 i 27).W owym czasie widziano więc ju\ w uczonych sferach Italii po-trzebę wewnętrznego zró\nicowania północnej części Europy Zrodko-wej, która na przełomie tysiącleci powoli wkraczała do świadomościeuropejskich elit intelektualnych, ale brak było ku temu odpowiedniegosłownictwa.Widać to w tekście wspomnianej ju\ Translatio reliąua-rium ss
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Tematy
IndexKojder Andrzej Dawne i nowe problemy społeczne. Szkice do obrazu społeczeństwa polskiego u progu XXI stulecia
Elzbieta Chojna Duch Polskie prawo finansowe. Finans
Długosz Jan Roczniki czyli kroniki Królestwa Polskiego III IV
Kraszewski Józef Ignacy Dzieje Polski 01 Stara Baœń (1876)
MAURYCY MOCHNACKI Powstanie Narodu Polskiego w 1830 i 1831 tom I
Message of the Stars
§ Olsson Linda Niech wieje dobry wiatr
Verne Juliusz Robur Zdobywca
Child of Darkness (Gemini Serie V. C. Andrews
Richards Emilie Wyspa Whiskey